Παρότι όλοι στον αθλητισμό αναγνωρίζουν την σημασία της αυτοπεποίθησης ως βασικό παράμετρο επιτυχίας, είναι καταννοητό ότι δεν είναι εύκολο να οριστεί ο όρος.
Οι αθλητικοί ψυχολόγοι ορίζουν την αυτοπεποίθηση ως «την πεποίθηση ότι μπορεί να εκτελεστεί με επιτυχία μία συγκεκριμένη συμπεριφορά» (Weinberg and Gould, 2015).
Οι Nichols and Jones (2013) παρουσιάζουν το ορισμό των Vealey and Chase (2008), σύμφωνα με τους οποίους «η αθλητική αυτοπεποίθηση είναι η πεποίθηση ή ο βαθμός βεβαιότητας ενός αθλητή ότι έχει τις ικανότητες να αγωνιστεί με επιτυχία στον αθλητισμό».
Αυτοπεποίθηση ως χαρακτηριστικό της προσωπικότητας και ως στάση ζωής
Πρέπει να ξεκαθαριστεί ότι η αυτοπεποίθηση μπορεί να είναι μέρος της προσωπικότητας ενός ανθρώπου (η αυτοπεποίθηση ως χαρακτηριστικό του ανθρώπου) ή μπορεί να είναι μία ασταθής κατάσταση (η αυτοπεποίθηση ως χαρακτηριστικό σε δεδομένη στιγμή/ περιβάλλον).
Υπάρχουν άνθρωποι που έχουν αυτοπεποίθηση σε οποιοδήποτε τομέα της ζωής τους και κάποιοι άλλοι που μπορεί να έχουν αυτοπεποίθηση σε κάποιο τομέα (π.χ. επαγγελματικό τομέα) και σε κάποιον άλλο όχι (π.χ αθλητισμό).
Πλεονεκτήματα από την ύπαρξη της αυτοπεποίθησης
Τα πλεονεκτήματα από την ύπαρξη της αυτοπεποίθησης σύμφωνα με τους Weinberg and Gould (2015) είναι μεταξύ άλλων και τα εξής:
Η αυτοποίθηση εγείρει θετικά συναισθήματα. Π.χ. όταν έχεις αυτοπεποίθηση, είναι πιο πιθανόν να παραμείνεις ήρεμος και χαλαρός σε καταστάσεις υψηλής πίεσης.
Η αυτοπεποίθηση διευκολύνει την συγκέντρωση. Π.χ. όταν έχεις αυτοπεποίθηση το μυαλό σου είναι ελεύθερο να εστιάσει στο έργο.
Η αυτοπεποίθηση επηρεάζει τους στόχους. Ανθρωποι με αυτοπεποίθηση τείνουν να θέτουν προκλητικούς στόχους και να τους κυνηγούν ενεργά.
Η αυτοπεποίθηση αυξάνει την ένταση της προσπάθειας. Το πόσο πολύ προσπάθεια κάποιος θα καταβάλει και πόσο πολύ θα επιμείνει στην επίτευξη του στόχου εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την αυτοπεποίθησή του.
Η αυτοπεποίθηση επηρεάζει την στρατηγική στον αθλητισμό. Π.χ. κάποιοι αθλητές παίζουν για να κερδίσουν και άλλοι για να μη χάσουν.
Η αυτοπεποίθηση επηρεάζει την ψυχολογική ώθηση. Αθλητές και προπονητές αναφέρονται στην ψυχολιγική ώθηση ως κρίσιμο παράγοντα που καθορίζει εάν κάποιος θα νικήσει ή θα χάσει.
H αυτοπεποίθηση επηρεάζει την απόδοση. Πιθανότητα η πιο σημαντική σχέση για τους αθλητές και προπονητές είναι η σχέση μεταξύ αυτοπεποίθησης και απόδοσης.
Οι Nichols and Jones (2013) αναφέρουν ότι υπάρχουν τα εξής πλεονεκτήματα ως αποτέλεσμα της ύπαρξης αθλητικής αυτοπεποίθησης:
Αυξανόμενη αθλητική απόδοση.
Συναισθήματα – Δημιουργία κατάλληλων και θετικών συναισθημάτων. Οι αθλητές που έχουν υψηλή αυτοπεποίθηση είναι πιο πιθανόν να ερμηνεύσουν την ανησυχία/ αγωνία πριν από αγώνες ως ένα θετικό συναίσθημα σε σύγκριση με τους αθλητές με χαμηλά επίπεδα αυτοπεποίθησης.
Προσπάθεια – Οι αθλητές γεμάτοι με αυτοπεποίθηση είναι πιο πιθανόν να καταβάλλουν μεγαλύτερη αθλητική προσπάθεια σε σχέση με τους αθλητές που δεν έχουν αυτοπεποίθηση.
Ψυχολογική Δυναμική – Η Ψυχολογική δυναμική αναφέρεται στην πεποίθηση του αθλητή ή της ομάδας των αθλητών καταπόσο ο στόχος επιτυγχάνεται ή όχι.
Ο Cox (2002) επικαλούμενος τις εργασίες του Bandura αναφέρει τα παρακάτω στοιχεία μέσω των οποίων ο αθλητής μπορεί να αυξήσει την αυτοπεποιθήση του καθώς και της αυτοαποτελεσματικότητας στον αθλητισμό:
Επιτυχής εκτέλεση. Σε μία δρομική προετοιμασία ο προπονητής δημιουργεί επιμέρους στόχους που οδηγούν στον τελικό στόχο και αυξάνουν την αυτοπεποίθηση του αθλητή, αναφορικά με την δυνατότητα επίτευξης του τελικού στόχου. Ενας αθλητής που δεν τρέχει σωστά, καταφέρνει να κατακτήσει σταδιακά τμήματα της σωστής βιομηχανικής τους τρεξίματος και αυτό επιφέρει σταδιακά την αύξηση της αυτοπεποίθησής τους.
Υποκατάστατη εμπειρία. Ενας αρχάριος αθλητής ίσως να μην μπορεί να τρέξει σωστά όμως έχοντας μέσα στο προπονητικό γκρουπ άλλους αθλητές, μπορεί να βιώσει την σωστή τεχνική και αυτό αποτελεί μία σωστή βάση στο να αυξηθεί η πεποίθησή του ότι μπορεί να πετύχει σταδικά το επιθυμητό αποτέλεσμα.
Λεκτική πειθώ. Προπονητής και συναθλητές ενθαρρύνουν τον αθλητή και αυξάνουν την πεποίθησή του ότι μπορεί να πετύχει το επιθυμητό αποτέλεσμα. Αυτό αυξάνει την πεποίθηση του αθλητή ότι είναι επαρκής για να πετύχει το επιθυμητό αποτέλεσμα.
Συναισθηματική Διέγερση. Ο ικανοποιητικός βαθμός εγρήγορσης βοηθάει στη δημιουργία απαραίτητης προσοχής σε κάτι και αυτό με τη σειρά του βοηθάει τον αθλητή.
Βιβλιογραφία
Cox RH (2002).Sport Psychology: Concepts and applications. McGraw Hill Higher Education, 5η. Στην Ελληνική έκδοση επιμέλεια Γιάννης Ζέρβας. Εκδόσεις Παρισιάνου
Nicholls and Jones (2013). Psychology in Sports Coaching. Routledge
Weinberg RS & Gould D. (2015). Foundations of Sport and Exercise Psychology. Human Kinetics. Sixth Edition
