Προπόνηση κολύμβησης Open Water & Υποθερμία

Κείμενο : Γιάννης Ψαρέλης Ο Γιάννης είναι πιστοποιημένος δάσκαλος κολύμβησης (Teacher ID: 15843) από τον Σύνδεσμο Προπονητών Κολύμβησης της Αυστραλίας (ASCTA ID : 42229) καθώς και Αργυρού Επιπέδου Διεθνής προπονητής από τον ίδιο σύνδεσμο (International Silver :0534). Είναι επίσης πιστοποιημένος προπονητής κολύμβησης από τον Σύνδεσμο Προπονητών κολύμβησης των ΗΠΑ επιπέδου 4 (American Swimming Coaches Association/ ASCA Level 4).

 

Προπόνηση κολύμβησης Open Water & Υποθερμία

• Η πτώση της θερμοκρασίας του σώματος  όταν αυτό εκτίθεται σε κρύο νερό σχετίζεται  με το χαμηλό ποσοστό λίπους;

• Υπάρχει βέλτιστο θερμοκρασίας του νερού άσκησης για κάθε άτομο ή για όλους είναι το ίδιο;

• Εχουν παρατηρηθεί  φαινόμενα υποθερμίας στο τρίαθλο;

• Σε θερμοκρασίες 20-22 βαθμών Κελσίου υπάρχει υποθερμία;

• Προσαρμόζεται το ανθρώπινο σώμα στο κρύο νερό; H προσαρμοστικότητα στο κρύο είναι εξίσου εντυπωσιακή όσο και στην ζέστη;

• Τί άλλοι παράγοντες επηρρεάζουν την αντοχή μας στο κρύο νερό;

Σε συνέχεια των παραπάνω ερωτήσεων θα επιχειρήσουμε να προσεγγίσουμε ολοκληρωμένα  το ζήτημα της υποθερμίας στην κολύμβηση και να μπορέσουμε να πληροφορήσουμε με υπευθυνότητα τους αναγνώστες μας για αυτό το σημαντικό ζήτημα που αφορά πάνω από όλα την ασφάλεια των αθλητών/-τριών. (Κείμενο : Γιάννης Ψαρέλης – Smart Sport)

Ορισμός

Η φυσιολογική θερμοκρασία του σώματος είναι μεταξύ 36,5 και 37 βαθμούς κελσίου. Κάτω από 35 βαθμούς Κελσίου θεωρείται ότι έχουμε περίπτωση υποθερμίας και όσο πιο χαμηλή είναι η θερμοκρασία αυτή χαρακτηρίζεται  ήπια (32-35), μέτρια (32-28) και σοβαρή (μικρότερη από 28 βαθμούς κελσίου)

Επιπτώσεις

Κάτω από  τους 34,5 βαθμούς κελσίου θερμοκρασία σώματος  έχουμε σοβαρή διαταραχή της θερμορρυθμιστικής  λειτουργίας.

Κάτω από 29,5 βαθμούς κελσίου η ικανότητα του υποθαλάμου για ρύθμιση της θερμοκρασίας μηδενίζεται.

Σε περίπτωση έκθεσης του σώματος για 20-30 λεπτά σε παγωμένο νερό που θα έχει ελλατωθεί η θερμοκρασία του πυρήνα στους 25 βαθμούς το άτομο θα πεθάνει από καρδιακή παύση ή μαρμαρυγή των κοιλιών.»

Συνοπτικά τα συμπτώματα μπορούμε να πούμε τα παρακάτω :

• Στην ήπια έχουμε αμνησία, αταξία, δυσαρθρία ενώ είναι φυσιολογική η αρτηριακή πίεση

• Στην μέτρια έχουμε προδευτική πτώση του επιπέδου συνείδησης, μυδρίαση, αρρυθμίες (με πιο συχνή την κολπική μαρμαρυγή), βραδυκαρδία και προδιάθεση για κοιλιακή μαρμαρυγή.

• Στην σοβαρή έχουμε κατάργηση αντανακλαστικών, υπόταση, υψηλός κίνδυνος για μαρμαρυγή ή ασυστολία.

Είναι σημαντικό να σημειώσουμε ότι συμπτώματα υποθερμίας, σύμφωνα με την επιστημονική βιβλιογραφία όμως έχουν και κολυμβητές με θερμοκρασία σώματος πάνω από 35 βαθμούς κελσίου

Σωματικό λίπος και ένταση της υποθερμίας

Ναι όσο χαμηλό επίπεδο λίπους έχει ένας αθλητής κρυώνει πολύ πιο εύκολα. Σε ένα από τα πιο γνωστά βιβλία φυσιολογίας της άσκησης οι Katch F., Katch V. & MacArdle αναφέρουν σχετικά : « Σε ένα μεγάλο βαθμό το στρες από το κρύο είναι σε υψηλό βαθμό σχετικό. Η επιβάρυνση του οργανισμού  που δημιουργείται εξαιτίας του κρύου δεν εξαρτάται μόνο  από την εξωτερική θερμοκρασία αλλά και από το επίπεδο μεταβολισμού του ανθρώπου καθώς και στην αντίσταση στην ροή της θερμότητας που υπάρχει εξαιτίας του λίπους, ιδιαίτερα σε θερμοκρασία νερού μικρότερη από 25 βαθμούς κελσίου. Για ένα άτομο με υψηλό ποσοστό λίπους μπορεί να κάθεται άνετα σε νερό 26 βαθμών κελσίου αλλά να ιδρώνει σε έντονη άσκηση. Για αυτό το άτομο οι 18 βαθμοί Κελσίου μπορεί να είναι πιο κατάλληλη για έντονη άσκηση. Για ένα άτομο με μικρό ποσοστό λίπους οι 18 Βαθμοί κελσίου μπορεί να είναι εξουθενωτικοί τόσο για παραμονή όσο και άσκηση”.

Ετσι υπάρχει μία βέλτιστη θερμοκρασία για κάθε άτομο και κάθε μορφή άσκησης.

Οι παραπάνω  συγγραφείς αναφέρουν ότι η βέλτιστη θερμοκρασία είναι μεταξύ 26-30 βαθμούς κελσίου. Δίνουν έμφαση στο γεγονός ότι μεγαλύτερης ηλικίας άνθρωποι και τα παιδιά στρεσσάρουν πολύ έντονα τον οργανισμό τους σε κρύο νερό.

Εχουμε περιπτώσεις Υποθερμίας σε αγώνες Τριάθλου;

Ναι έχουμε πολλές περιπτώσεις υποθερμίας με αθλητές που κολύμπησαν σε αγώνα όπου εφαρμόστηκαν οι κανονισμοί του Τριάθλου.

Εχουμε θανάτους σε αγώνες τριάθλου στο κολυμβητικό σκέλος;

Ναι, σε μία μόνο χρονιά είχαμε 12 θανάτους.

Εχουμε δυσκολίες προσαρμογής σε κρύο νερό κάποιων Elite αθλητών Τριάθλου;

Ναι  υπάρχουν πολλές περιπτώσεις αθλητών που δυσκολεύονταν με το κρύο νερό. Ας αναφέρουμε μερικές περιπτώσεις. Το μεγαλύτερο ίσως ταλέντο που έχει περάσει από το Τρίαθλο η Γερμανίδα Sonjα Krolik (αργότερα Oberem) -που είχε κερδίσει 3 φορές το παγκόσμιο πρωτάθλημα Νεανίδων και 2 φορές το Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα Γυναικών- είχε αναγκαστεί να εγκαταλείψει σε κρύο νερό ακόμα και με τη χρήση στολής και αυτή η δυσκολία προσαρμογής στο κρύο νερό ήταν κατά πολλούς η βασική αιτία που στράφηκε στον μαραθώνιο δρόμο.Το ίδιο είχε συμβεί και με την Carol Montgomery που είχε εγκαταλείψει σε κρίσιμο αγώνα λόγω του κρύου νερού

Κοινό χαρακτηριστικό και για τις δύο το πολύ χαμηλό ποσοστό λίπους. Αθλητές/ -τριες με ίδιο ποσοστό λίπους άντεξαν τις χαμηλές θερμοκρασίες νερού, οι παραπάνω αναφερόμενες όμως όχι,  αποδεικνύοντας έτσι ότι η ανοχή στο κρύο νερό είναι κάτι που εξαρτάται από τα χαρακτηριστικά του κάθε οργανισμού (ορμονικό σύστημα, σύσταση σώματος κ.λπ.)

Τί συμβαίνει με τους κολυμβητές;

Παρουσιάσαμε  σε παλαιότερο άρθρο μας την επιστημονική δημοσίευση από τη Βραζιλία όπου στις εθνικές τους ομάδες ακόμα και στους 21 βαθμούς κελσίου είχαμε υποθερμία. Και να σκεφτεί κάποιος ότι μιλάμε για αθλητές που έχουν κάνει μεγάλης διάρκειας προσαρμογή στο κρύο νερό.

Είναι 20-22 βαθμοί η «κανονική» θερμοκρασία κολύμβησης;

Από το 1978 που έχω επαφή με συλλόγους κολύμβησης και κολυμβητήρια όταν η θερμοκρασία πέσει κάτω από 24 βαθμούς κελσίου συνήθως γίνεται εξέγερση από γονείς και συνήθως όταν η θερμοκρασία πάσει κάτω απί 23 αδειάζει το κολυμβητήριο. Ειλικρινά δεν ξέρω εάν ποτέ οι συντάκτες του άρθρου έχουν κολυμπήσει σε «κανονική θερμοκρασία 20 βαθμών κελσίου»; Προφανώς όχι γιατί διαφορετικά δεν θα έγραφαν αυτά που γράφουν.

Μπορεί να εφαρμοστεί ο κανονισμός των elite στην Ελλάδα;

Είχαμε διατελέσει μέλη της τεχνικής επιτροπής της Ομσοπονδίας εκπροσωπώντας τους αθλητές επί πολλά χρόνια. Εκεί είχαμε αναφέρει ότι δεν μπορεί να εφαρμοστεί ο κανονισμός Elite (απαγορεύεται η στολή άνω των 20 βαθμών Κελσίου) καθώς αυτό θα σήμαινε ότι πρέπει να εφαρμόσουμε τον μέγιστο χρόνο παραμονής των 30 λεπτών.Οταν λέμε elite σημαίνει πρακτικά ότι κολυμπάνε τα 1500 κάτω από 20 λεπτά.

Επιπρόσθετα η απουσία δυτών κάνει ακόμα πιο επιτακτική την στολή ώστε εάν υπάρξει πνιγμός να παραμείνει το σώμα στην επιφάνεια.

Τί έκαναν λάθος τις περισσότερες φορές οι κριτές στην Ελλάδα;

Μερικές φορές οι κριτές μετρούν λάθος την θερμοκρασία καθώς :

• Μετρούν την θερμοκρασία στην επιφάνεια της θάλασσας και όχι στα 60 εκ βάθος.

• Το θερμόμετρο είναι εκτεθειμένο στον ήλιο

• Μετρούν την θερμοκρασία κοντά στην ακτή και όχι στο μέσο της διαδρομής.

Πρόσφατη εμπειρία;

Πριν μερικές ημέρες στην Βουλιαγμένη σε προπόνηση αθλητών/- τριών παρατηρήσαμε ότι  αρκετοί από αυτούς  – ιδίως εκείνοι/-ες με χαμηλό ποσοστό λίπους- έτρεμαν μεταξύ των πολύ μικρών διαστημάτων ανάπαυλας στις επαναλήψεις των σετ κολύμβησης.

 

Προσωπική Εμπειρία

Η πρώτη μου εγκατάλειψη λόγω κρύου νερού ήταν στον Κολυμβητικό Διάπλου της Χαλκιδικής. Δεν μπορούσα τότε να φανταστώ ότι τέλη Ιούλιο θα πάγωνα μετά από 2 ώρες κολύμβησης σε Ελληνική θάλασσα. Αρχικά δεν ήθελα να παραδεχτώ ότι είχα πρόβλημα ε το κρύο νερό. Ομως έβλεπα ότι όσο και να προσπαθούσα να προσαρμοστώ στο κρύο νερό τα αποτελέσματα δεν ήταν θετικά.

Τί παρατήρησα ύστερα από αρκετά χρόνια κολύμβησης σε ανοιχτό νερό κάτι που αργότερα το επιβεβαίωσα μέσα από την επιστημoνική έρευνα και αρκετές συνομιλίες με ειδικούς:

• Οσο έπεφτε το λίπος μου τόσο έπεφτε και η ανοχή μου στο κρύο νερό.

• Οσο αυξάνονταν οι ώρες της προπόνησης τόσο έπεφτε η ανοχή μου στο κρύο νερό. Δηλαδή σε εβδομάδες με πολλές ώρες προπόνησης ακόμα και θερμοκρασία νερού στους 26 βαθμού που φαινόταν ως πολύ κρύο νερό

• Η κόπωση μίας ημέρας έριχνε την ανοχή μου στο κρύο νερό. Μετά από μία δύσκολη ημέρα προπονητικά ήταν αδύνατο να κολυμπήσω σε κρύο νερό.

• Οσο προσπαθούσα να προσαρμοστώ στην άσκηση στην ζέστη τόσο έπεφτε η ανοχή μου στο κρύο νερό.

• Ενώ η προσαρμογή στο ζεστό κλίμα ήταν κάτι που μπορούσα να προγραμματίσω η προσπάθεια προσαρμογής στο κρύο νερό δεν είχε κανένα αποτέλεσμα.

 

Πως μπορώ να καταλάβω εάν κάποιος συναθλητής μου βρίσκεται σε κατάσταση υποθερμίας;

Υπάρχουν πολλά απλά σημεία που δείχνουν υποθερμία όπως π.χ. :

Συχνότητα χεριών. Η συχνότητα (strokes per minute= χεριές ενά λεπτό) πέφτει σημαντικά.

Δυσκολία να μιλήσει.Αθλητής που είτε κολυμπάει είτε κάνει ποδηλασία σε κατάσταση υποθερμίας δυσκολεύεται να μιλήσει.

Δυσκολία να πιάσει ένα ποτήρι/ μπουκάλι για να πιεί νερό.

Ρίγος -Στον κολυμβητικό διάπλου της Χαλκιδικής παρατηρείται να τερματίζουν αθλητές και να τρέμουν. Προσοχή όμως γιατί το ρίγος σταματάει κάτω από τους 32 βαθμούς κελσίου.

Το Wetsuit συμβάλει γενικότερα στην ασφάλεια του αγώνα πέρα από την υποθερμία;

Χρειάζεται να αντιμετωπίσουμε με πολύ προσοχή το ζήτημα. Η στολή παρέχει προστασία όχι μόνο από το κρύο αλλά και από πολλούς κινδύνους καθώς αυξάνει την άνωση του κολυμβητή. Ετσι π.χ.

• Προφυλάσσει από έκτακτες συνθήκες όπως το μπουρίνι που ξέσπασε εν μέσω αγώνα στις 22 Σεπτεμβρίου στον Σχινιά

• Προφυλάσσει από τσιμπήματα μεδουσών κ.λπ.

• Εάν υπάρχει πνιγμός δεν θα βυθιστεί το σώμα και θα μπορεί να εντοπιστεί άμεσα και ίσως να μπορεί να σωθεί η ζωή ενός συνανθρώπου μας.

• Εάν κάποιος αθλητής από χτύπημα  συναθλητή του χάσει τις αισθήσεις τους θα πάρει νερό και θα βυθιστεί ενώ η στολή του προσφέρει έξτρα άνωση.

Επίλογος

Η βιβλιογραφία είναι ακόμα μικρή και δεν παρέχει επαρκή στοιχεία αναφορικά με τις επιπτώσεις της κολύμβησης σε κρύο νερό.

Νέες έρευνες δείχνουν ότι υποθερμία υπάρχει ακόμα και σε θερμοκρασίες άνω των 20 βαθμών κελσίου.

Επίσης αποδεικνύεται όλο και πιο έντονα ότι τα όρια του κάθε ανθρώπου είναι τελείως διαφορετικά.

Σε συνέχεια των παραπάνω προκύπτει ότι τα όρια των κανονισμών της FINA αλλά και της ITU είναι κάτι που πολύ πιθανόν θα επαναπροσδιοριστούν  στο μέλλον.

Στο Τρίαθλο σε Διεθνές επίπεδο έχουμε αρκετά θύματα (σε μία μόνο χρονιά είχαμε 12 θανάτους στην Κολύμβηση) και ίσως να είχαμε ακόμα περισσότερους  εάν είχαν εφαρμοστεί  οι κανονισμοί χρήσης του wetsuit με σχολαστικότητα.

Ως διοργανωτές πρέπει να είμαστε πολύ προσεχτικοί καθώς υπάρχουν πολλές ευαίσθητες κατηγορίες αθλητών όπως ανήλικοι αθλητές, μεγάλοι ηλικίας αθλητές που με κάποια απόφασή μας μπορεί να τους δημιουργήσουμε πολύ σοβαρή επιπλοκή στην υγεία τους.

Κείμενο : Γιάννης Ψαρέλης – Προπονητική Ομάδα Smart Sport/& Athens Triathlon Team & Συντακτική Ομάδα Triathlon World.gr/ Triathlon.gr. Cyclingworld.gr/ Roadrunning.gr/ Athensjournal.gr. (Email : info@triathlonworld.gr & 6937170260)